เดินทางเพื่อเรียนรู้กับมูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์’ เรื่อง ‘ตามรอยกำเนิดสยามประเทศ จากเมืองสิงห์สู่สุพรรณภูมิ’ แนวคิดการศึกษาประวัติศาสตร์โบราณคดีในยุคแรกเริ่มควบรวมนครรัฐต่างๆ ในบริเวณดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำเจ้าพระยาไปจนถึงอาณาบริเวณคาบสมุทร จนเกิดเป็นอาณาจักร [Kingdom] ที่เรียกว่า สยามประเทศ ในเวลาต่อมา การเดินทางครั้งนี้ก็เพื่อเรียนรู้จากสถานที่จริง พิจารณาองค์ประกอบของชุมชนโบราณในสภาพแวดล้อมต่างๆ หาบริบทของการเกิดขึ้นเป็นบ้านเป็นเมืองในเขตภูมิภาคตะวันตก การมีฐานทรัพยากรแร่ธาตุจนเป็นองค์ประกอบพื้นฐานทำให้เกิดบ้านเมืองในเส้นทางเศรษฐกิจในบริเวณต้นน้ำแม่กลองจนถึงเมืองสิงห์ที่ปราสาทเมืองสิงห์ อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี อันมีความต่อเนื่องไปถึงเส้นทางทางวัฒนธรรมในการจาริกแสวงบุญ จนทำให้เกิดการทำบุญสืบทอดพระศาสนา เช่น การเดินทางเพื่อแสวงบุญยัง 'ปุษยคีรี' เขาดอกไม้ในตำนานทางพุทธศาสนาที่มีความหมายสืบทอดตั้งแต่ในสมัยทวารวดีต่อเนื่องมาจนสมัยลพบุรีและอู่ทอง ในเขตเมืองอู่ทองโบราณและเทือกเขาอาณาบริเวณเมืองเก่าแก่แห่งนี้ และสืบมาจนถึงเมืองสุพรรณภูมิหรือสุพรรณบุรีในเวลาต่อมา ซึ่งเป็นบ้านเมืองแห่งพระพิมพ์เนื้อดินที่มีอัตลักษณ์พิเศษเรียกว่า พระถ้ำเสือ ไปจนถึงพระพิมพ์เนื้อโลหะซึ่งมีความหลากหลายทั้งคติความเชื่อ รูปแบบปางพระพุทธรูปต่างๆ ในแบบมหายานและแบบเถรวาทพื้นฐานแบบเดิม เช่น ปางสมาธิและหัตถ์แตะธรณีที่สืบมาจากยุคสมัยทวารวดี แต่ที่มีความโดดเด่นและดูจะชี้ชัดไปว่าเป็นเนื้อผสมที่น่าจะเกิดขึ้นเป็นพื้นที่แรกๆ ในดินแดนสุวรรณภูมิคือ พระพิมพ์เนื้อชิน เป็นโลหะผสมระหว่างดีบุกและตะกั่ว ซึ่งแร่ธาตุดีบุกนั้นพบได้ทั่วไปตามเทือกเขาตะนาวศรีลงไปจนถึงคาบสมุทร ส่วนแร่ตะกั่วนั้น มีมากเฉพาะในบริเวณพื้นที่ป่าเขาที่อยู่ระหว่างลำน้ำแควน้อยและแควใหญ่เท่านั้น ตะกั่วจึงเป็นสินค้าออกส่งต่างบ้านต่างเมืองมาแต่โบราณ
 
แม้จะเป็นหนังสือเพื่ออ่านประกอบการเดินทาง แต่ก็มีคุณประโยชน์สำหรับทบทวนความเชื่อเรื่องเมืองต่างๆในจารึกปราสาทพระขรรค์ ในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ ที่สันนิษฐานว่าอยู่ในภาคกลาง ไปจนถึงความเชื่อว่าดินแดนที่กำลังรุ่งเรืองแห่งนี้ตกอยู่ภายใต้อำนาจทางการเมืองของกัมพูชาเทศะดังที่ปรากฏในหลายสิบปีที่ผ่านมานี้ มาทบทวนกันว่า ในช่วงพุทธศตวรรษที่ ๑๘ สยามกำลังก่อกำเนิดขึ้นหรือไม่ และมีปัจจัยใดที่วิเคราะห์ได้ว่าดินแดนในสามเหลี่ยมปากแม่น้ำเจ้าพระยากำลังเป็นพื้นที่อันเป็นสุวรรณภูมิและสุพรรณภูมิในเวลาต่อมา เป็นช่วงรอยต่อของยุคอันสว่างไสวไปด้วยสินค้าแร่ธาตุและสินค้าจากป่าเขาจนทำให้เกิดบ้านเมืองจากระดับนครรัฐสู่ราชอาณาจักรสยามในเวลาต่อมา